Banoo (بانو)

This is about Dariush Mehrjui, a familiar name to art lovers. He was one of the most prominent filmmakers and a key figure of the Iranian New Wave cinema. In addition to filmmaking, he had a long history in writing novels and translating works. Unfortunately, on October 14, 2023, he was tragically and brutally murdered.

As we gather together on the anniversary of the tragic and gruesome murder of our distinguished filmmaker, we aim to keep the memory of this great man alive by screening the restored version of his film Banoo (The Lady). If that horrific event hadn’t occurred, he would probably be busy working on another film today.

Banoo is one of the most significant yet underappreciated works of the filmmaker. Mehrjui not only directed the film but also wrote its screenplay. The film stars Bita Farahi (in the role of Banoo), Khosrow Shakibai (as Mahmoud), Ezatollah Entezami, Fardous Kaviani, Gohar Kheirandish, and several others. Mehrjui himself said about this film: “Banoo is actually a continuation or the evolution and growth of the same themes as Hamoun. Banoo is, in fact, the female counterpart of Hamoun, and the film depicts her suffering.” Mohammad Mehdi Dadgoo, in collaboration with Majid Modarresi, produced the film.

Banoo tells the story of a woman from a wealthy, educated background, familiar with books, history, and poetry, who, disheartened by her husband’s betrayal, consciously turns her mansion into a refuge for the poor and downtrodden. According to Mehrjui, the idea for Banoo was inspired by a real event that happened to his then-wife, Faryar Javaherian.

Problems with the film’s release began with the initial screenings at the Fajr Film Festival in 1991. It was banned by direct order from Fakhreddin Anvar, the then Deputy of Cinema Affairs, and based on the opinion of the Film Screening Board, due to “insulting humanity and people.” Efforts by the filmmakers, including a letter Mehrjui wrote to the board, had no effect. Eventually, after the political shifts of 1997, the film was unbanned, and Banoo was released on October 14, 1998, eight years after it was made.

Now, 34 years after Banoo was made, in the presence of the film’s producer, Mr. Dadgoo, as well as Hamed Behdad, Mohammad Haghighat, Hossein Moazzeninia, and Dr. Khatereh Sheibani, the Cyrus Festival will host a discussion about this great filmmaker and his outstanding film.

صحبت از داریوش مهرجویی است، نامی آشنا برای هنردوستان. او که یکی از فیلم‌سازان برجسته و از چهره‌های اصلی موج نوی سینمای ایران بود، و علاوه بر آن، در نوشتن رمان و ترجمه نیز ید طولایی داشت؛ متاسفانه در 22 مهر 1402 به شکل تلخ و ناجوانمردانه‌ای به قتل رسید.

اکنون که در این سالگرد تلخِ کاردآجین‌شدن فیلمساز برجسته‌ی کشورمان، در کنار یکدیگر جمع شده‌ایم، با نمایش نسخه‌ی ترمیم‌شده‌ی فیلم بانو، سعی داریم خاطره‌ی آن مرد بزرگ را زنده نگه داریم، کسی که اگر آن اتفاق شوم و دهشتناک نیفتاده بود احتمالا اکنون مشغول تولید فیلمی دیگر بود.

فیلم بانو یکی از مهم‌ترین و در عین حال از مهجورترین آثار فیلمساز است. مهرجویی در آن علاوه بر کارگردانی، نویسندگی‌ اثر را نیز برعهده داشت و در آن بیتا فرهی (در نقش بانو)، خسرو شکیبایی (در نقش محمود)، عزت‌الله انتظامی، فردوس کاویانی، گوهر خیراندیش و چند تن دیگر، ایفای نقش کرده‌اند. مهرجویی خود درباره‌ی این فیلم گفته است: “بانو در واقع ادامه یا تحول و رشد همان تم هامون است. بانو در واقع، هامون زن است و فیلم، سرگذشت رنج او.” محمدمهدی دادگو، در همکاری با مجید مدرسی تهیه‌ی فیلم را برعهده داشته‌اند.

بانو، داستان زنی از طبقه مرفه و آشنا به کتاب و تاریخ و شعر است که سرخورده و دلشکسته از خیانت همسرش، آگاهانه خانه اعیانی‌اش را مامن افرادی فقیر و محروم و مستضعف می‌کند. بنا به گفته‌ی مهرجویی، ایده‌ی ساخت بانو، از اتفاقی واقعی که برای همسرش(در آن زمان)، فریار جواهریان افتاده بود، برداشته شده است.

مشکلات نمایش فیلم از همان نخستین بازبینی‌های جشنواره فجر سال 1370 آغاز شد و با دستور مستقیم فخرالدین انوار، معاون سینمایی وقت و طبق نظر شورای پروانه نمایش، به دلیل «توهین به انسان و مردم» توقیف شد. تلاش‌های سازندگان از جمله نامه‌ای که داریوش مهرجویی به شورای پروانه نمایش نوشت، تأثیری نداشت. سرانجام بانو پس از تحولات خرداد ۷۶، و گذشت 8 سال، رفع توقیف شد و از ۲۲ مهر ۱۳۷۷در تهران اکران شد.

اکنون و بعد از گذشت 34 سال از ساخته‌شدن فیلم بانو با حضور تهیه کننده فیلم جناب آقای دادگو، آقایان حامد بهداد، محمد حقیقت، حسین معززی نیا و سرکارخانم دکتر خاطره شیبانی به میزبانی جشنواره کوروش گفتگویی پیرامون این فیلمساز بزرگ و این فیلم برجسته خواهیم داشت.